تاریخچه مبل سلطنتی در ایران و جهان
امروزه مبلمان از واجبات هر خانه است و برای استراحت کردن یا پذیرایی از میهمانان محسوب میشود، به طوری که در زمان چیدمان دکوراسیون داخلی، اولین وسیله‌ای که برای خرید آن اقدام میشود «مبل» است؛ اما باید اطلاع داشته باشید که اولین شکل ساخته شده از مبل‌ها با سبک سلطنتی بوده است، اما این مبل سلطنتی امروزه با دنیایی از تنوع در طرح، رنگ، سبک، تعداد و … که در بازار قابل مشاهده و خرید میباشد، در ابتدا به این شکل و خصوصیات نبوده؛ بلکه در طی مرور زمان شامل تغییر و تحولات بیشماری شده تا به این صورت درآمده است. اگر شما هم به علاقمند به کسب اطلاعاتی در خصوص تاریخچه مبل سلطنتی در ایران و جهان هستید میتوانید این متن را تا انتها مطالعه کنید.
فهرست مطالب
البته این نکته را فراموش نکنید که باستان شناسان در طی تحقیقات و حفاری‌ها متوجه شدند، در ابتدا افراد از صندلی‌هایی مربعی کوچک و نیمکت‌هایی بدون پشتی و دسته برای نشستن استفاده میکردند و سپس کم کم این صندلی‌ها به شکل مبل‌هایی با نشیمن عریض‌تر یا مستطیلی از جنس سفال و بعد از آن از جنس چوبی تولید شدند.
همانطور که در این تصویر مشاهده میکنید، این صندلی‌های سفالی به شکلی کاملا ابتدایی و متفاوت بوده‌اند و بعد از استفاده از استفاده چوب درختان بوده که این صندلی‌ها شکل بهتری گرفتند؛ از طرفی نکته حائز اهمیت درباره‌ی متریال استفاده شده برای این صندلی‌ها و مبل‌های ابتدایی که چوب است میباشد؛ زیرا امروزه نیز مبلمان سلطنتی و حتی دیگر مبلمان در سبک‌های دیگر از جمله: مبل کلاسیک، مبل مینیمال و … هم چوبی هستند، در نتیجه این مواد تا امروزه در سبک سلطنتی و اغلب مبلمان پایدار مانده است.
با وجود این که مبلمان سبک سلطنتی اولین مبلمان ساخته شده در جهان بوده‌اند (به شکل ابتدایی) و همچنین چوب جزء اولین متریال‌های آن بوده؛ اما این سبک و متریال نه تنها ارزش خود را از دست نداده، بلکه اصالت و قدمت آنها به ارزش قیمتشان افزوده است و امروزه در دنیا به عنوان گران قیمت ترین سبک و مواد شناخته میشوند.
در ادامه درباره‌ی این اثار کاربردی و ارزشمند به طور کامل توضیح میدهیم.
در سوفامبل امکان خرید انواع سبک‌های مبلمان و همچنین مصنوعات چوبی دیگر مثل: سرویس خواب، میز ناهار خوری و … نیز وجود دارد.
علت نامگذاری این مبلمان به سبک سلطنتی
در واقع باید بگوییم که اصلی‌ترین علت نامگذاری این سبک مبلمان به سلطنتی، نوع کاربرد آن یا افرادی که از این مبل استفاده میکردند است؛ زیرا مبل در زمان رومیان و مصریان باستان و در حدود 1500 سال پیش، فقط برای نشستن نجیب زادگان، پادشاهان و خاندان سلطنتی بوده و درون کاخ، قلعه و… که محل زندگی افراد مقام‌دار بوده مشاهده میشده، پس استفاده از مبل برای مردم عادی به هیچ عنوان ممکن نبوده است.
در تصویر بالا از مصر باستان، یکی از اشراف یا فراعنه را مشاهده میکنید که بر روی صندلی نشسته است و این تصویر و دیگر دیوارنگاره‌ها به خوبی نشانگر کاربرد صندلی، نیمکت و تخت برای مقامات مصری و دیگر مناطق میباشد.
علل دیگر این موضوع، ساخت سخت و دشوار مبل سلطنتی با دست و همچنین ارزش بالای متریال و تزئینات زینتی میباشد. از آنجایی که کاربرد مبل تنها برای افراد ثروتمند و پادشاهان بوده، پس قطعا برای تزئین آن از سنگ و متریال بسیار گران قیمت و زینتی بکار میبردند و استادان و هنرمندان چیره دستی را برای حکاکی و ساخت آن به کار میگرفتند.
تصویر بالا یک ابزار سنگی در دوران باستان میباشد. به دلیل عدم وجود ابزار‌ها در دوره‌های قبل، هنرمندان برای ساخت و تزئینات منبت‌کاری و حکاکی بر روی چوب درختان از سنگ، شاخ و استخان حیوانات استفاده میکردند؛ همچنین آنها برای این اثار از چوب‌های مقاوم و سخت مثل: چوب گردو، چوب بلوط و چوب راش بکار میبردند.
مقاله پیشنهادی: تفاوت مبل سلطنتی و کلاسیک
مبل سلطنتی برای اولین بار در مصر باستان ساخته شد!
درست است که اولین مبل جهان از جنس سنگ و در دوره‌ی پارینه سنگی یافت شده، ولی مبل سلطنتی در شکل تکامل یافته تر و نزدیکتر به مبلمان اصلی در دوره‌ی مصر باستان مشاهده و استفاده میشده که این مبلمان نیز تنها برای فراعنه و قدرتمندان بوده است.
در اینجا منظور از یک مبل تکامل یافته دقیقا مبل‌هایی با روکش بر روی چوب، نشیمن‌ها و پشتی‌های اسفنجی و راحت و همچنین خصوصیات هماهنگ با هر منطقه است؛ به عنوان مثال:
عکس بالا نمونه‌ای از یک مبل تکامل یافته در مصر باستان است که با چوب و روکش اسفنجی در نشیمن ساخته شده و بر روی این پارچه و روکش اسفنجی از طرح‌های گلدوزی با نقش خدایان، پرندگان، هندسی و …مشاهده میشود.
البته که در آن زمان هنوز هم تعداد این مبل‌ها کم بوده و همچنان از مدل‌های ابتدایی استفاده میکردند؛ اما یک مبل راحت و نرم و استفاده از اسفنج و پارچه برای کاور مبل از اینجا آغاز شد.
در آن دوره (مصر باستان) مبلمانی که مصریان ساخته و استفاده میکردند به شکل حیوانات بودند و بر روی تاج مبل، تصویر خدایان حک میکردند، حتی این شباهت به حیوانات به طوری بوده که پایه‌ی مبل به شکل پنجه حیوانات طراحی میشده!
مبل‌های سلطنتی مصری در کنار تزئینات زینتی و ارزشمند، با چرم نیز تزئین میشدند و مدل‌هایی که برای قرار دادن در فضای باز ساخته میشدند همراه با سایه بان در بالای مبل بوده‌اند.
در ادامه متن با موضوع تاریخچه مبل سلطنتی در ایران و جهان توضیح میدهیم که ویژگی جالب و قابل توجه در مبل این دوره ارتفاع پایه‌ها و شیب پشتی مبل است، زیرا ایده و اجرای شیب دادن به پشتی مبل‌ها برای راحتی بیشتر برای اولین بار توسط مصریان باستان بود و همچنین جالتر از آن ارتفاع صندلی‌ها به واسطه‌ی پایه‌ها میباشد که بر اساس مقام افراد ساخته میشده!
یعنی در آن دوره‌ی مصر، مبل‌های افراد مقام‌دار و فراعنه بر اساس رتبه و درجه‌ای که داشتند با ارتفاع کم یا زیاد ساخته میشده؛ در نتیجه ارتفاع هر مبل مختلف بوده است.
نقوش مبلمان سلطنتی در گذشته
نکته حائز اهمیت درباره‌ی نقوش مبلمان در گذشته این است که در هر دوره و هر منطقه نقش و طرح‌ها متفاوت بوده است؛ زیرا با تغییر پادشاهان و حاکمان، نوع ساخت مبل‌ها و این نقش‌ها بر اساس سلیقه و دستور آن فرد تغییر میکرده! اما اگر بخواهیم مجموعی از نقش‌های رایج در گذشته و مبلمان در ایران باستان را نام ببریم، این الگو‌ها به شرح زیر است:
- حیوانات و پرندگان
در گذشته نقش الهام گرفته از حیوانات و بخصوص پرندگان جزء متداول‌ترین نقوش مبل و دیگر لوازم محسوب میشده؛ زیرا نقش حیوانات نماد قدرت، ابهت، سلطنت و نقش برخی حیوانات نماد ثروت و رزق و روزی زیاد بوده است. حیواناتی مثل گاو، شیر، مار، گرگ و … بسیار رایج بوده؛ زیرا گاو نماد رونق در کشاورزی، شیر نشانگر قدرت و غظمت، مار یا مارمولک نماد قدرت‌های ماورایی و فرازمین بوده و همچنین از طرح گرگر بخاطر ارتباط با عناطر طبیعی بکار میبردند.
- گل و گیاهان
نقش گل‌ها و گیاهان مختلف هم از الگو‌هایی میباشد که بر روی اثار در گذشته بخصوص مبل‌ها و صندلی‌ها به وفور مشاهده شده که به منظور زیبایی بیشتر استفاده شده است. این نقش گل و گیاهان در ابتدا بر روی چوب با حکاکی و منبت‌کاری و به مرور زمان با اضافه شدن روکش پارچه‌ای بر روی مبل‌ها، با استفاده از هنر گلدوزی بر روی پارچه انجام شده است.
در تصویر بالا، یک نمونه از مبل در یونان باستان را با نقش گل‌ها و خطوط هلزونی و همچنین پایه‌هایی به شکل پنجه حیوانات (مانند مصر) مشاهده میکنید.
نقش گل‌های لیلیوم یا زنبق با نماد پاکیزگی و آراستگی، گل نیلوفر به معنی عشق، برگ و شاخه‌ها نیز نشانگر حیات و زندگی بودند.
- هندسی
نقش‌های هندسی بیشتری کاربرد را در دوره‌ی باستان و در هر نقطه از جهان داشتند که البته امروزه نیز این نقش‌های هندسی به صورت تکامل یافته و امروزی در دکوراسیون داخلی و بر روی لوازم مشاهده میشود.
ای نقوش شامل موارد زیر میباشد:
- مربع
- مثلث
- دایره
- شش و هشت ضلعی
- خطوط منحنی و زیگزاگ و …
البته در کنار این الگو‌های حیوانی، گیاهی و هندسی، بر روی مبل‌ها در طی تاریخ از نقش خدایان هم استفاده بسیار زیادی میشده که این طرح، در هر دوره متناسب با اعتقادات و خدایانشان بوده است.
مبل سلطنتی چطور در ایران رواج شد؟
با توجه به اثار به جا مانده از تاریخ ایران، اولین نمونه‌ی بافت شده از اولین مبل در ایران با شکل ابتدایی در دوره‌ی هخامنش است و بعد آن نیز از صندلی و مبل با شکلی ساده و جنس چوبی در بین مردم به منظور زندگی راحت‌تر استفاده میشده؛ اما شکل تکامل یافته و سلطنتی مبل به دوره‌ی صفوی و قاجار و بعد از آن در دوره‌ی پهلوی مرتبط میشود؛ زیرا در دوره‌ی صفوی و قاجار بود که پادشاهان به اروپا و کشور‌های مختلف دنیا سفر میکردند و همچنین از کشور‌های دیگر به ایران می‌آمدند.
این سفر‌ها باعث یادگیری مردم و پادشاهان از فرهنگ و زندگی اروپا و مناطق دیگر و مهم‌تر از همه ورود مبل سلطنتی به ایران شد که البته استفاده از این مبل تنها مختص خاندان سلطنتی و پادشاهان بود.
در زمان پهلوی و تنوع بیشتر در این مبل‌ها، کم کم در خانه‌ی افراد ثروتمند و مرفه نیز مبلمان مشاهده شدند و سپس با گذشت زمان تا امروزه تغییرات خیلی زیادی متناسب با نیاز مردم در مبل‌ها ایجاد شد.
اما لازم به ذکر است با این که امروزه تقریبا همه‌ی قشر‌ها از مبل استفاده میکنند، اما هنوز تا هنوزه سبک سلطنتی مبلمان را تنها افراد ثروتمندتر برای خانه بزرگ خریداری میکنند؛ زیرا قیمت این سبک در مقایسه با دیگر سبک‌ها بیشتر است و بخاطر داشتن حجم خیلی زیاد تزئین منبت‌کاری و پارچه شلوغ، نیازمند چیدمان در خانه بزرگ هستند.
تحولات مبل سلطنتی از گذشته تا اکنون
در ادامه‌ی این مقاله با موضوع تاریخچه مبل سلطنتی در ایران و جهان توضیح میدهیم که این سبک تاریخی و اصیل در حال حاضر نیز با حفظ ویژگی‌ها و خصوصیات اصلی خود، متناسب با نیاز مردم دچار تغییر و تحولاتی در ظاهر، کاربرد، روند ساخت و … شده است که به شرح زیر است:
- تغییرات ظاهری
همانطور که گفته شد، مبل در ابتدا به شکل خیلی ساده و تمام چوب بوده و سپس با نقوش حیوانی، گل و گیاه و هندسی به صورت منبت و گلدوزی تزئین شد، اما نقوش مبل‌های امروزی بیشتر به شکل گل‌هایی مثل: گل اناری، پیچک و نقش‌های خیلی پیچیده ظریف است. همچنین برای روکش اسفنج کاناپه‌ها از پارچه‌های نفیس و مرغوبی از جمله: ترمه، زری کوبی، شانل، مخمل و … بکار میرود.
از نظر فرم کلی، مبل سلطنتی به شکل زیر است:
- ارتفاع زیاد به واسطه پایه و پشتی مبل
- دارای نقش در تمام بخش‌های چوبی و پارچه‌ای
- دارای تاج مبل تشکیل شده از منبت‌کاری
- اسفنج‌های نشیمن و پشتی با حجم زیاد و قابله‌ای شکل
- استفاده از اسفنج‌های محکم و سرد که به راحتی تغییر شکل نمیدهند
- بکار بردن بهترین نوع چوب و دیگر متریال برای ساخت
- تغییر در کاربرد
در متن بالا متوجه شدیم که مبل سلطنتی در دوره‌های قبل، تنها مختص استفاده مقامات، پادشاهان، ثروتمندان و خانواده سلطنتی بوده است و نیز برای چیدمان نیاز به فضای خیلی زیادی میباشد، اما امروزه هرکس که قادر به خرید این مبل باشد و فضای مناسبی برای ست مبل سلطنتی داشته باشد میتواند آزادانه از آن استفاده کند.
البته درباره‌ی کاربرد آن در خانه لازم به ذکر است که امروزه هم مبل‌هایی با این سبک، در فضای بزرگ جلوه‌ی خیلی بیشتری دارند ولی با ساخته شدن نیم ست‌ها، امکان استفاده در خانه‌های کوچک هم فراهم شده است.
تصویری که در بالا قرار داده‌ایم، یک مدل چیدمان صحیح مبلمان سلطنتی است؛ چراکه تعداد کاناپه‌ها و المان‌های اطراف به خوبی باهم هماهنگ و ست شده و یک دکوراسیون تاریخی و اصیل را ایجاد کرده است.
- تفاوت در روند ساخت
در این زمان ابزار‌ها و دستگاه‌ها و همچنین تولیدیهای مخصوص ساخت مبل، جایگذین ابزار‌های سنگی و استخانی شده است و کار دشوار هنرمندان را راحت‌تر و سرعت تولید هر محصول را بسیار بالا برده است؛ اما کمان نکنید که این تحول و تکامل خیلی سریع و به راحتی ایجاد شده، بلکه مبل سلطنتی راه زیادی را در دوره‌ها طی کرده تا به این شکل رسیده است.
مقاله پیشنهادی: مزایا و معایب مبل سلطنتی
بالاخره مبل سلطنتی از کی ساخته و رایج شده است؟
در متن بالا به شما عزیزان درباره تاریخچه مبل سلطنتی توضیح دادیم که: در همان ابتدای دوران باستان، مردم از صندلی، چهارپایه و نیمکت‌هایی ابتدایی و ساده از جنس سفالی و سنگی استفاده میکردند و بعد از این صندلی‌ها کم کم مبل‌هایی بسیار ساده چوبی ساخته شد. برخلاف چهارپایه و نیمکت که استفاده آن برای مردم بود و به منظور راحتی زندگیشان ساخته شده بود، این مبل‌ها بخاطر ساخت سخت و دشوار و تزئینات زینتی گران، از همان ابتدا مختص پادشاهان، خاندان سلطنتی و مقامات بوده و مردم قادر به داشتن این مبل‌ها نبودند که این مسئله علت اصلی نامگذاری مبل سلطنتی است.
اولین شکل تکامل یافته‌ی مبل به صورت راحت‌تر در دوره مصر باستان مشاهده شده به طوری که با الهام از حیوانات ساخته میشدند که پایه‌ی مبلمان به شکل پنجه حیوانات گویای این مسئله است. نقوش گل و گیاه، حیوانات بخصوص پرندگان، نقوش هندسی و … به صورت منبت کاری و حکاکی و بعد‌ها با استفاده از گلدوزی بر روی مبل سلطنتی ایجاد شده است. ورود مبل از ایران در دوره صفوی و پهلوی با سفر پادشاهان به اروپا و کشور‌های دیگر شروع شد و پس از آن در دوره‌ی قاجار کم کم این مبل‌ها در خانه‌ی افراد ثروتمند و دیگر مردم نیز مشاهده شد.
مبل سلطنتی امروزه از نظر روند ساخت، فرم ظاهری و کاربرد شامل تغییراتی نسبت به مبل در دوره‌های قبل شده است؛ اما این تغییرات باعث از بین رفتن اصالت و حالت تاریخی آنها نیست، بلکه تنها آن را متناسب با سلیقه و نیاز مردم امروزه کرده است.
